პუანტილიზმი და ანარქიზმი

“პოლიტიკის ესთეტიზაციას ფაშიზმი მიმართავს,
ჩვენ კი მას ესთეტიკის პოლიტიზაციით ვპასუხობთ”
ვალტერ ბენიამინი

ამბობენ, რომ 1648 წელს, საფრანგეთში, ხელოვნების აკადემიის გახსნაზე ლუი XIV-მ მიმართა შეკრებილ მხატვრებს: “თქვენ წილად გხვდათ უდიდესი პატივი მსოფლიოში – ასახოთ ჩემი დიდება!” (სურ. 1) აკადემია მეფის პირველი მინისტრის ზედამხეველობის ქვეშ იმყოფებოდა. ფერწერაში, ისევე როგორც ხელოვნების სხვა

სურ.1 ფრონდაზე გამარჯვებული ლუი XIV, გამოსახულია როგორც ძველი რომაული ღმერთი – იუპიტერი. 1655 წ.

დარგებში, მიმდინარეობდა მკაცრი რეგლამენტაციის პროცესი. აკადემიამ შეიმუშავა ფერწერის ჟანრებად დაყოფის სისტემა: ეს სისტემა გულისხმობდა ნამუშევრების კლასიფიკაციას მათი თემატიკის, სიუჟეტის მიხედვით. ისტორიული, ბატალური და მითოლოგიური ჟანრები “მაღალ” ჟნრებად იყო მიჩნეული, ხოლო პორტრეტი, ნატურმორტი, პეიზაჟი და ყოფითი ჟანრი კი – “დაბალ” ჟანრებად.

დაზგურ ფერწერაში შესრულებული ეს ჟანრები ზომებითაც განსხვავდებოდა ერთმანეთისაგან. მაღალი ჟანრის ნამუშევრები დიდი ზომის ტილოებს წარმოადგენდა მმართველი ფენის ძალაუფლების დემონსტრაციისა და სიუჟეტის პომპეზურობის ხაზგასასმელად.

ანტონი ვან დეიკი ინგლისის მეფის, ჩარლზ I-ის კარის მხატვარი იყო. ამ პორტრეზე (სურ. 2) მეფე ცხენზეა ამხედრებული და მთელ პეიზაჟს –

სურ. 2 ანტონი ვან დეიკი “ცხენზე ამხედრებული ჩარლზ I” (დაახ. 1637-38) 365 × 289 სმ. ტილო, ზეთი

და მნახველსაც – ზემოდან დაჰყურებს. ეს სურათი იმდენად დიდი იყო, რომ ვან დეიკს მის დასამთავრებლად კიბე დასჭირდა. სინამდვილეში ჩარლზი ჩია, ვიწროსახიანი კაცი იყო. სწორედ მისი მეფური, შთამბეჭდავი გარეგნობის გამოსახატავად დახატა მხატვარმა ის ასე მაღლა და ასე მბრწყინავ აბჯარშიც ამიტომ გამოაწყო, სახით კი მხოლოდ პროფილში გვიჩვენა.

აგრეთვე მმართველი ელიტისთვის, როგორც დამკვეთის დასაკმაყოფილებლად იხატებოდა ხშირად ანტიკური სიუჟეტები (სურ. 3), რომელთაც კლასიკური ტექსტების ცოდნით თავის მოწონება სურდათ. სურათები უამრავ დეტალს შეიცავდა, ამიტომ მათი ცქერა და ახალ-ახალი დეტალების აღმოჩენა დიდხანს შეიძლებოდა. ალეგორიებში ფარული აზრების ძიება, რისთვისაც მითოლოგიისა და ბიბლიის ცოდნა იყო საჭირო, პრივილეგიების დემონსტრაციისა და დომინაციის განხორციელებისთვის არსებული რიტუალების ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილი იყო, ისევე როგორც ჭამის, გართობისა და ურთიერთობის რიტუალური მეთოდები.

Snake

poster

 

For English scroll down

არსებობს ციფრული თამაში Snake, სადაც პატარა გველი გარკვეული სიჩქარით მოძრაობს ლაბირინთებში, ადგილ-ადგილ კი ჩნდება ვაშლი. თამაშის არსი გველის გაზრდაა, რომელიც სწორედ ამ ვაშლების ჭამით იზრდება. სანამ ერთ ვაშლს არ შეჭამს შემდეგი ვაშლი არ ჩნდება. (ერთი ვაშლის შეჭმით გველი ერთი ერთეულით იზრდება)

თეზისები – ვაშლის, ღმერთის და ევას ურთიერთდამოკიდებულებების შესახებ, როგორც კულტურულ სივრცეზე. ამისათვის კი პირველ რიგში განვსაზღვროთ თითოეული:

ღმერთი არის სისტემა, რომელიც ცდილობს არსებული წესრიგის შენარჩუნებას.

ვაშლში სისტემაა წარმოდგენილი მთელი თავისი საიდუმლოებით: როგორც დამოუკიდებელი სხეული თავისი კანონზომიერებებით. ასევე ვაშლი არის ზღურბლი კულტურასა და მის მიღმიერს, გაურკვეველს, ჯერ არ არსებულსა და შესაძლო რეალობას შორის.

ევა – პოტენციური სიცოცხლე, თვითგადარჩენის ინსტინქტით.

კულტურა პრობლემაა რომელიც მალავს ვაშლებს და თუ ვერ ახერხებს კრძალავს, აცხადებს მტრის ხატად, იმუქრება (ვინც შეჭამს მოკვდება). ვინც ჭამს, იწყებს რა გაცნობიერებას, სისტემა სჯის და დევნის. სუსტები არ ჭამენ ვაშლს და ძრწიან მის წინაშე, უარს ამბობენ თავისუფლებაზე, რათა გაიიოლონ ცხოვრება.

მაგრამ სიცოცხლის ინსტინქტი ძლიერია და ვისაც ეს ვიტალური ძალა აქვს ჭამს ვაშლს, ნაყოფს ხის ცნობადისას. ვინც აცნობიერებს გავს ხეს – რაც უფრო ღრმად ჩადის ფესვები მიწაში (აცნობიერებს კულტურას) მით უფრო იზრდება ხის მიწისზედა ნაწილი და შესაბამისად ნაყოფიერებაც.

ხელოვნება პრობლემის გაცნობიერება, მისი ჩვენება და მოგვარებაა.

გაცნობიერებული ადამიანი ასევე გრძნობს კულტურის კომფორტულ მხარეს. ვაშლი (ნაყოფი შემოქმედებისა) გარდაიქმნება თესლად მნახველში, რომელსაც შანსი აქვს აღმოცენების, რადგან გარანტია სქემის ლოგიკური განვითარებისა კულტურიდან ხელოვნებისაკენ არ არსებობს.

***
თქვა უფალმა ღმერთმა: აჰა, გახდა ადამი როგორც ერთი ჩვენთაგანი, შემცნობელი კეთილისა და ბოროტისა. არ გაიწოდოს ახლა ხელი და არ მოწყვიტოს სიციცხლის ხის ნაყოფიც. არ შეჭამოს და მარადიულად არ იცოცხლოს. [დაბ. 3:22] განდევნა ადამი, ედემს კი აღმოსავლეთით ქერუბიმები და ცეცხლოვანი, მბრუნავი მახვილი დაუყენა, რათა სიცოცხლის ხესთან მისასვლელი დაეცვათ. [დაბ. 3:24]

Snake

There is one digital game – Snake – where a little snake is moving in maze, in which, time to time apples appear. Goal of this game is to make your snake bigger, which can be done by making him eat those apples. If he doesn’t eat one apple, the other one won’t appear (Eating one apple makes the snake one unit longer).

Theses – about relationship between an Apple, the God an Eve, like cultural space. The first of all, let’s define them.

The God is system, which is trying to preserve the current system.

The apple is the system, which is represented with all of its secrets: like independent item, with all of its natural laws. Also, the apple is a threshold between culture and of that, what’s beyond culture, what’s undefined, not yet existing, possible reality.

Eve – potential life, with the instinct of self-preservation.

Culture is a problem, which is hiding the apples, and if it can’t hide them, makes them forbidden, labels them as “enemy”, threatens people – he, who eats them, will die… He, who eats the apples, starts realizing reality, and the system punishes and pursues him. Weak doesn’t eat apples and trembles before them, deny freedom to make life easier.

But, the instinct of life is strong, and he, who has this vital power – eats the apple, fruit of Tree of Knowledge of Good and Evil. Who realizes reality, is like a tree – as his roots go deep in the ground (he realizes the culture!), the upper part grows more, and his fertility increases too.

Art is realizes, shows and solve the problem.

Who has realized all of this, feels the comfortable side of culture too. An apple (fruit of Art) is transformed into seed, which has the chance of rising, because the guarantee of development of the scheme from culture to art doesn’t exist.

***
And the Lord God said: Behold, the man is become as one of us, to know good and evil: and now, lest he put forth his hand, and take also of the tree of life, and eat, and live forever. [Genesis. 3:22] So he drove out the man; and he placed at the east of the garden of Eden Cherubims, and a flaming sword which turned every way, to keep the way of the tree of life. [Genesis. 3:24]

Mapping

_____________

Sketchs for this project